In de hele moslimwereld blijven LGBTQ-mensen gemarginaliseerd

Veel moslimlanden stellen homoseks strafbaar, waaronder WK-gastland Qatar. Oproepen tot verandering van LGBTQ-vriendelijke landen worden routinematig afgedaan als ongerechtvaardigde inmenging.

YOGYAKARTA, Indonesië — Aan de rand van Yogyakarta, een Indonesische stad met veel universiteiten, is een kleine kostschool met een missie die niet op zijn plaats lijkt in een land met meer moslimburgers dan welk ander land dan ook. De studenten zijn transgendervrouwen.

Het is een zeldzame oase van LGBTQ-acceptatie in Indonesië en ook in de wijdverbreide moslimwereld.

Veel moslimlanden stellen homoseks strafbaar, waaronder WK-gastland Qatar. LGBTQ-mensen worden routinematig afgewezen door hun familie, aangeklaagd door islamitische autoriteiten, opgejaagd door veiligheidstroepen en beperkt tot een clandestien sociaal leven. Oproepen tot verandering van LGBTQ-vriendelijke landen worden routinematig afgedaan als ongerechtvaardigde inmenging van buitenaf.

De islamitische school Al-Fatah in Yogyakarta werd 14 jaar geleden opgericht door Shinta Ratri, een transvrouw die in haar jeugd worstelde met twijfels aan zichzelf en zich afvroeg of haar geslachtsverandering zondig was.

Ze behaalde vervolgens een bachelordiploma in biologie en wijdde zich vervolgens aan het helpen van andere transvrouwen om de islam te bestuderen. Aanvankelijk waren er 20 studenten op de school en nu ongeveer 60 - velen van middelbare leeftijd.

Onder hen is Y.S. Al Buchory, 55, die jarenlang worstelde om het gebrek aan acceptatie door mensen om haar heen het hoofd te bieden, maar zich nu thuis voelt op de school en hoopt dat tolerantie zich door haar land verspreidt.

'Net als een regenboog, als er rode, gele en groene kleuren worden gecombineerd, wordt hij mooier, in plaats van alleen zwart en wit', zei ze. 'We moeten elkaar kunnen respecteren, tolereren, elkaar niet hinderen.'

In vergelijking met veel moslimlanden is Indonesië relatief tolerant. LGBTQ-organisaties opereren openlijk, pleiten voor gelijke rechten, bieden advies en onderhouden contacten met religieuze leiders. Slechts één conservatieve provincie, Atjeh – die de sharia-wetgeving toepast – stelt relaties tussen mensen van hetzelfde geslacht expliciet strafbaar.

In Atjeh kregen vorig jaar twee mannen publiekelijk stokslagen – elk 77 slagen – nadat buren hen bij de religieuze politie hadden aangegeven wegens seks. Eerder dit jaar zei de Indonesische vice-president Ma'ruf Amin in een toespraak tot moslimleraren dat LGBTQ-mensen zich bezighielden met 'afwijkend gedrag' dat verboden zou moeten worden.

Riska Munawarah / AP

'Het parlement moet worden gevraagd om deze wet te maken', zei Ma'ruf Amin, een islamitische geestelijke. 'Vraag ze om LHBT's te verbieden.'

Die houding werd de afgelopen dagen nog versterkt, toen de Verenigde Staten een reis naar Indonesië van een speciale gezant voor LGBTQ-rechten afzegde nadat de meest invloedrijke islamitische groepering van het land bezwaar had gemaakt.

'We kunnen geen gasten accepteren wiens doel het is om de nobele waarden van de religie en cultuur van ons land te schaden en te verknoeien', zei Anwar Abbas, vicevoorzitter van de Indonesische Ulema-raad.

Dédé Oetomo, oprichter van de LGBTQ-rechtenorganisatie GAYa NUSANTARA, zei dat de acceptatie van zijn gemeenschap verschilt van de ene regio van Indonesië tot de andere. Hij noemde een paar voorbeelden van publieke steun - zoals een transvrouw die werd gekozen als leider van een dorpsraad - maar zei dat er weinig hoop is op zinvolle overheidssteun.

'We kunnen ons nog steeds niet voorstellen dat er een wet zou komen ter bescherming tegen discriminatie', zei Oetomo.

Dat is de norm in de hele moslim- en Arabische wereld – ofwel verwaarlozing door de overheid of regelrechte vijandigheid jegens LGBTQ-mensen, volgens Rasha Younes, een senior onderzoeker bij Human Rights Watch die anti-LGBTQ-misbruik in het Midden-Oosten en Noord-Afrika onderzoekt.

In een paar landen zijn LGBTQ-vriendelijke cafés opgedoken en hebben activisten zich kunnen organiseren door sociale diensten aan te bieden en, indien mogelijk, campagne te voeren voor hervormingen, zei Younes.

'Maar de resultaten zijn even zwak als altijd', zei Younes, erop wijzend dat anti-LGBTQ-wetten van kracht blijven en dat activisten vaak worden geconfronteerd met hardhandig optreden door veiligheidstroepen.

'Er is enige solidariteit en veranderende sociale opvattingen', zei ze. “Maar de verantwoordelijkheid ligt bij de overheid. LGBTQ-mensen zullen in de marge blijven leven, tenzij de regeringen deze wetten intrekken.”

In veel gevallen gaat de religieuze onderbouwing van anti-LGBTQ-houdingen gepaard met wrok over druk van buitenaf van landen die de integratie van LGBTQ hebben omarmd. Meer dan een dozijn moslimlanden hebben onlangs Disney's nieuwste animatiefilm 'Lightyear' uitgesloten van spelen in bioscopen vanwege een korte kus tussen een lesbisch stel. In Qatar drongen de autoriteiten er bij bezoekende WK-fans op aan de lokale cultuur te respecteren, waarin LGBTQ-activisme taboe is.

Michael Buholzer/AP

In sommige landen zijn duidelijke vorderingen voor LGBTQ-mensen gevolgd door tegenslagen. Libanon is een voorbeeld. In de afgelopen jaren werd de LGBTQ-gemeenschap algemeen gezien als de meest levendige en zichtbare in de Arabische wereld, met pleitbezorging voor meer rechten door sommige groepen en homobars die evenementen organiseren zoals dragshows.

Toch zijn velen in de gemeenschap dit jaar aan het bijkomen van een golf van vijandigheid, waaronder een verbod van het ministerie van Binnenlandse Zaken op evenementen die worden beschreven als bedoeld om 'seksuele perversie' te promoten.

Hassan Ammar/AP

Op een gegeven moment kwamen leden van de veiligheidstroepen opdagen bij het kantoor in Beiroet van de LGBTQ-rechtenorganisatie Helem, zei uitvoerend directeur Tarek Zeidan.

Het hardhandige optreden heeft LGBTQ-mensen van streek gemaakt die al gespannen zijn vanwege de economische crises in Libanon, die volgens activisten de werkloosheid en dakloosheid onder kwetsbare groepen onevenredig hebben aangewakkerd.

In november meldden actiegroepen opgelucht dat het verbod op LGBTQ-evenementen van het ministerie van Binnenlandse Zaken was opgeschort.

'We zijn op het slagveld en maken deel uit van het gesprek', zei Zeidan. “In Libanon wordt fel gedebatteerd over het gesprek. In andere delen van de regio is het gesprek volledig uitgeblust.”

Ali Unal/AP

In Turkije, dat overwegend islamitisch is, heeft de regering van president Recep Tayyip Erdogan blijk gegeven van groeiende intolerantie voor elke uiting van LGBTQ-rechten, door Pride-marsen te verbieden en de weergave van regenboogsymbolen te onderdrukken.

Het is een duidelijke verandering voor Erdogan, die, voordat hij in 2003 aan de macht kwam, zei dat mishandeling van homo's onmenselijk was en opriep tot wettelijke bescherming.

Een Pride-mars in Istanbul, die sinds 2003 werd gehouden terwijl er enorme menigten op afkwamen, is sinds 2014 afgelast. Daarentegen stond de regering onlangs toe dat een grote anti-LGBTQ-demonstratie doorgang vond zonder tussenkomst van de politie.

Van de regerende partij wordt verwacht dat ze grondwetswijzigingen voorstelt die de familiewaarden beschermen tegen wat Erdogan omschrijft als “perverse stromingen”.

Onder de Arabische landen is homoseks het meest expliciet verboden, inclusief Qatar. Het heeft voor en tijdens het WK te maken gehad met internationaal onderzoek en kritiek vanwege rechtenkwesties, waaronder vragen over de vraag of LGBTQ-bezoekers zich veilig en welkom zouden voelen.

Andere Arabische landen, waaronder Egypte, vervolgen LGBTQ-mensen op beschuldiging van immoraliteit of losbandigheid. De situatie is vergelijkbaar in Irak; Human Rights Watch zegt dat het ontbreken van een expliciet verbod op homoseks daar LGBTQ-mensen niet heeft beschermd tegen geweld en discriminatie, noch tegen incidentele beschuldigingen van immoraliteit of openbare zeden.

Amr Nabil / AP

Een transgender Iraakse vrouw die zich identificeert als Kween B, vertelde een verslaggever dat haar leven onzeker aanvoelde, alsof ze midden op een drukke snelweg stond.

'Je kunt elk moment verpletterd worden', zegt Kween, die in de Koerdische stad Sulaymaniyah woont.

Ze zei dat ze als kind werd gepest en haar vrouwelijke identiteit op de middelbare school en universiteit onderdrukte. Nu 33, zei ze dat ze gelooft dat ze zou worden afgewezen of zelfs fysiek zou worden geschaad als ze voor haar familie zou uitkomen. De afgelopen jaren heeft ze steeds meer grenzen verlegd door in het openbaar een regenboogpolsbandje om te doen of make-up te dragen voor een feestje.

Eerder dit jaar zei Human Rights Watch dat gewapende groepen in Irak LGBTQ-mensen ongestraft ontvoeren, verkrachten, martelen en doden en dat de politie hen arresteert en ook geweld tegen hen pleegt.

Iraakse functionarissen ontkennen aanvallen van veiligheidstroepen op homo's. Een commandant die is aangesloten bij een overkoepelende groep milities, zei dat het geweld van homo's waarschijnlijk afkomstig was van hun families.

Kween zei dat haar appartement haar veilige plek is. Een paar jaar geleden begon ze met het organiseren van bijeenkomsten waar aanvankelijk een paar goede LHBTQ-vrienden bij waren en die sindsdien zijn gegroeid. Op deze bijeenkomsten zei ze dat ze zich volledig kan uiten door een pruik en een jurk aan te trekken.

'We moeten zijn wie we zijn', zei ze. 'Als we het gevecht niet zelf doen, gaat niemand het voor ons doen.'

Voorvechters van LGBTQ-rechten zeiden dat ze niet optimistisch zijn over de grote vorderingen van LGBTQ in de nabije toekomst in de meeste Arabische en islamitische werelden.

'In veel landen, waar het maatschappelijk middenveld niet is toegestaan, waar er een volledig gebrek is aan rechten en vrije vereniging, kan activisme niet in het publieke domein worden gezien', zei Younes. 'Mensen kunnen niet online protesteren of steun betuigen voor LGBTQ-rechten, dus er is totale repressie van LGBTQ-rechten.'

Kevin Schumacher, wiens werk zich richt op het bevorderen van vrouwenrechten in Afghanistan, was eerder zeven jaar programmacoördinator voor het Midden-Oosten en Noord-Afrika voor OutRight Action International, een wereldwijde LGBTQ-rechtenorganisatie. Schumacher zei dat hij sceptisch is dat de LGBTQ-zaak op de voorgrond kan treden in de autoritair geregeerde landen in de regio. Hij ziet de wijdverbreide protesten tegen de regering in Iran – waar homoseksuele handelingen met de doodstraf kunnen worden bestraft – als een mogelijk model voor hoe verandering tot stand kan komen.

'Je kunt niet alleen over LGBTQ-rechten praten als de hetero's worden onderdrukt, als de vrouwen geen rechten hebben', zei hij. 'Het discours moet gaan over lichamelijke autonomie - het recht over je lichaam en beslissingen over je seksuele rechten, niet specifiek voor mannen, vrouwen, homo's, hetero's.'

Хуваах: